100 b?y?k T?rk

T?rkiye’nin ilk ve tek Nobel ?d?ll? yazarı Orhan Pamuk, “Su? ve Ceza”nın yazarı b?y?k romancı Dostoyevski, İspanyol Edebiyatının şaheseri “Don Kişot” hayat veren Cervantes, Zamanın ?ok sonrasının romanların yazmış Ahmet Handi Tanpınar, ?ağdaş Amerikan Edebiyatının g?ndemden d?şmeyen ismi Paul Auster, D?nya edebiyatına “Beyaz Diş” ve “Demir ?k?e”yi kazandıran Jack London, Eserleri onlarca dile ?evrilen Yaşar Kemal, ?ağdaş Latin Amerika Edebiyatının en ?nl? yazarı G.G. Marquez, “Siddhartha” ile Doğu felsefesini Batı’ya tanıtan Herman Hesse, Modernleşmeye ge?işin sancılarını anlattığı romanlarıyla Halide Edip Adıvar, “Sefiller” gibi bir başyapıtın yaratıcısı Victor Hugo, Moby Dick’in peşindeki Herman Melville, D?nya ?apında bir kalem olan İhsan Oktay Anar, Vampirlerin Efendisi Kont Drakula’nın yaratıcısı Bram Stoker, Japon Edebiyatının Nobel ?d?ll? ustası Yasunari Kawabata, Tarihsel ger?ek?i romanların usta yazarı Keman Tahir, Rus Klasiklerinin olmazsa olmazı “Savaş ve Barış”ın yazarı Tolstoy, “Monte Cristo Kontu” efsanesinin yazarı Alexander Dumas, End?stri devriminin sancılarının usta İngiliz yazarı Charles Dickens, 100 B?y?k Romancı’nın hayat hikayeleri, başlarından ge?en ilgin? ve trajik olaylar, her d?nem okunacak romanları hakkında bir?ok ilgin? ve detaylı bilgiyi bulabileceğiniz bir başucu kitabı.

Murad Acı bu kitabında t?rklərin tarixi ilə bağlı bir ?ox həqiqətlərə işıq salmağa ?alışır, t?rkologiya sahəsində yeni, cəsarətli m?lahizələrini m?zakirəyə ?ıxarır.

Bu mətn İstanbulda, Yeni Mətbəədə 1928-ci ildə T?rk Ocaqları Mərkəzi Heyəti tərəfindən nəşr olunan “T?rk İli 1928” adlı illik dərginin 289-455 səhifələrindən g?t?r?lm?ş məqalədən ibarətdir. Məcmuənin tərtib?isi də bu məqalənin yazarı olan Ak?uraoğlu Yusif bəydir. Əlinizdəki kitab – bu məqalənin kitab halında nəşr olunmuş versiyasıdır.

Zeki ?ift?i Dick Forrest, g?zel ve yetenekli karısı Paula’yla B?y?k Ev’de mutlu bir yaşam s?rmektedir. Forrest’ın arkadaşı Graham, B?y?k Ev’e geldiğinde işler karışır. İki arkadaş Paula’ya, Paula ise adamların ikisine birden ?şıktır. Bu aşk ??geni onları nereye g?t?recektir? “Bu kitaptaki ?? karakterim mızmız da değil, ahlak?ı da… Hepsi k?lt?rl? ve modern ama aynı zamanda ilkeller. Kitap bittiğinde okur, karakterlerimin ???ne de hayran kalacak. Yazmaya devam ettik?e ellerimde duran şeyin yazarlık hayatımın zirvesi olduğuna daha da ?ok inanıyorum. Her zaman yazdığım t?rden şeyler bulma umuduyla okursanız bu kitabı benim yazdığıma inanmayabilirsiniz. Yepyeni ve şimdiye kadar yazdığım her şeyden farklı bir şey yazıyorum.” – Jack London Jack London’ın satır aralarında kadının se?imlerinde ?zg?r olduğuna sık sık vurgu yapması, bu kitabın, d?nemin feminist hareketlerini yansıtan romanlardan biri olmasını sağlamıştır.

Doğu’dan Batı’ya, Antik ?ağ’dan g?n?m?ze, Karanlık d?nemlerin kapanıp, aydınlanma ?ağlarının başlamasına neden olmuş, Kralların, sultanların saygısını kazanmış, Okullar kurup y?zlerce bilim insanı yetiştirmiş, Toplumsal d?n?ş?m hareketlerine fikir babalığı yapmış, Etkileri g?n?m?ze kadar uzanan siyasal d?ş?ncelerin ?nc?leri olmuş, ?zg?rl?k, demokrasi, d?ş?nme, tartışma, felsefe, mantık, k?lt?r, sanat gibi kavramları yaşadıkları toplumlara kazandırarak Tarihe Adını Yazdıran; Aristo’dan, Buda’ya, Konf??yus’dan, Mevlana’ya, Martin Luther’den, Hallac-ı Mansur’a, Montaigne’den İmam Gazali’ye 100 B?y?k D?ş?n?r’?n, hayat hik?yelerini, başlarından ge?en ilgin? ve trajik olayları ve onları g?n?m?ze kadar taşıyan fikirlerini, kolay, keyifli ve ?zet halinde bulacağınız bir başucu kitabı.

Başarılı bir ?ift?i olan Dick Forrest ile zeki ve g?zel eşi Paula’nın sakinleri oldukları B?y?k Ev’de konukları hi? eksik olmazdı. On iki yıllık g?venli ve huzurlu bir birlikteliğin ahengi, eve gelen Evan Graham’ın misafirliği ile bozulmaya başladı. Paula’nın sahip olduğu olağan?st? cazibe, Graham’ın da dikkatini ?ekmiş ve başını d?nd?rm?şt?. Bayan Forrest’ın ise bu yasak ilişkinin heyecanı ile ayakları yerden kesilmiş en az kocası Dick kadar kalbinde Graham’a da yer vermişti. Bu aşk ??geninde acı ?eken Dick Forrest, Paula’ya bir se?im hakkı tanıyarak onun hislerini ?zg?r bıraktı. Ancak Paula, her ikisini de istiyordu. Sonunda, Graham’la birlikte Gypsy Trail şarkısını her zamanki neşesiyle s?yledikten sonra Forrest’a kararını, onu ne kadar ?ok sevdiğini s?yleyerek bildirdi. “Yalnız neredeyse i? i?e yaşayan bir erkek ve bir kadının, teredd?ts?z şekilde birbirlerinden ayrı durmalarını sağlamak son derece imk?nsızdır.”

Bazı eserler vardır, hem yazarı hem de eserin kendisi o kadar ?nemlidir ki unutulmaya y?z tutmuş olmasına anlam veremezsiniz… Heyecanla, biraz da telaşla bir an ?nce okurla buluşsun istersiniz… T?rk Tarihi ve Necib ?sım Yazıksız, işte tam da bu tarife denk d?ş?yor… Peki kimdir Necib ?sım? “T?rk?? Necib”, “Vav’lı T?rk” olarak tanınıyor en ?ok. Mill? şuuru en zor zamanlarda uyandıranların başında geliyor. Mustafa Kemal’in, Harp Okulunda Fransızca ?ğretmeni de olmuş. Milletvekili, asker, tarih?i, ?ğretmen, yazar, dil bilimci… Ama her şeyden ?nemlisi T?rk??l?k denince ilk akla gelenlerden… Hayatı da en az eserleri kadar ilgiyi hak eden b?y?k bir bilim adamı… "T?rk Tarihi", yazıldığı d?nemde b?y?k yankı uyandırırken Necib ?sım da saygı ve takdirle karşılanmaktan geri kalmıyor. Yusuf Ak?ura’nın “Osmanlılar ve belki b?t?n T?rkler i?inde ilk B?t?n T?rk Tarihi yazarı olmak şerefi Necib ?sım Bey’indir.” s?z? de malumun ilamı gibi ?deta… "T?rk Tarihi", Leon Cahun’un Asya Tarihine Medhal/Giriş adlı eseri esas alınarak yazılmakla birlikte, Doğu kaynakları ve T?rk k?lt?r tarihindeki temel kitaplar da yazar tarafından okunarak bunlardan pek ?ok eklemeler de kitaba d?hil edilmiştir. “Karşılaştırmalı bir tarih ?alışması” olarak nitelendirmek, T?rk Tarihi i?in en doğru tanımlama olacaktır. "Ufkumuzu kaybettik… Kızılelma’mız vardı Ceddimiz doludizgin bir hedefe koşardı ?leme nizam veren millet! Halife h?nı Azametiyle tir tir titretirdi cih?nı Birbirine d?şermiş ufku kaybolan millet Her darbede k???l?r… Olur ?hiri zillet"

"Kut kelimesinin, Anadolu’da h?l? “ruh” manasında kullanıldığı vardır. Mesela kut kurdu denilir. Kut kelimesi hem isim hem sıfat gibi kullanılır. Kut Dağ, Kutlu Maral kelimelerinde, sıfat gibi istimal edilmiştir. Hokand, Kut Kent demektir. Kotasın kut uz demek olduğunu evvelce g?rm?şt?k. Bazen, kutun hangi ilahın kutsiyeti olduğu da g?sterilir. Oğuz dininde g?receğimiz ve?hile, hakana Tanrı Kutu yahut İdi Kut denilir. Demek ki hakandaki kutsiyet ve velayet-i amme, ona ilahi bir hak olarak, Tanrı tarafından verilmiştir. Şamanda tecelli eden kendi İye Kila’sının yahut amagatının kuvvetidir. Eski T?rklerde b?t?n hakan s?laleleri, neseplerini bir ilaha yahut toteme kadar ?ıkarırlardı. Sebebi, bu ilaha yahut toteme ait olan kuta v?ris olmaktır." Toplumsal sorunları a?ıklamak ve bu sorunlara ??z?mler getirmek iddiasıyla Batı’da gelişen bir bilim olarak sosyolojiye, o d?nem t?rl? sorunlarla karşı karşıya kalan Osmanlı Devleti i?erisindeki problemlere ??z?m arayışı i?inde olan aydınların rağbet g?stermesi ka?ınılmaz bir durumdu. Bu aydınların başında gelen Ziya G?kalp, T?rkiye’de sosyolojiyi -o zamanki adıyla i?timaiyat- kurmuş, Comte-Durkheim ?izgisinde kalarak pozitivist sosyolojinin temsilcisi olmuş bir m?tefekkir idi. G?kalp, bu ??z?m arayışı i?inde, T?rk toplumunun kendine ?zg? ahlaki ve k?lt?rel değerleriyle, Batı’dan aldığı bazı değerleri kaynaştırarak bir senteze ulaşma ?abasına girdi. D?ş?ncesinin temelinde, “T?rkleşmek, İslamlaşmak, muasırlaşmak” gayesi yatıyordu. G?kalp, bu gaye uğruna konferanslar vermiş, değişik edeb? t?rlerde eserler kaleme almış, farklı gazetelerde bir?ok konuda makaleler yazmış, ilm? araştırmalar yapmış, T?rkiye’de bilimin gelişmesi i?in b?y?k bir gayret sarf etmiştir. Mill? edebiyatın kurulması ve gelişmesinde de ?nemli bir rol oynayan, siyasi ve toplumsal konularda sayısız makale kaleme alan, bir d?nem Diyarbakır milletvekilliği yapmış Ziya G?kalp’ın sosyoloji anlayışı, T?rkiye’de 1940’lara kadar, neredeyse tek egemen sosyoloji ekol? olmuştu. G?kalp benimsediği sosyoloji anlayışı ile T?rk tarihi, mill? edebiyat, şiir, roman, bilim, felsefe, i?timai hayat, toplumsal yapının bilimsel y?ntemlerle incelenmesi, iş b?l?m? gibi konulara eğilmiş ve g?r?şleri ile T?rk sosyal biliminde ve edebiyatında bug?nlere kadar etkisini g?stermiştir.