Qazanılmış cəhənnəm

Yazı?ı ?z əsərini “fantastikasız fantastika” kimi xarakterizə edir. O, bu əsərində varlığı elm adamları tərəfindən hələ də s?buta yetirilməyən, sadəcə mif olaraq bilinən “Cəhənnəm” məfhumuna yazı?ı ustalığı ilə yanaşır və o, ?z qəhrəmanlarını Kosmosa səyahət etdirir. Bu əsərdə OdƏrlərin əsrlərlə yaşayan irsindən, onların qoruyub-saxladığı sistemdən də s?z a?ılır.

Yazı?ı ?z əsərini “fantastikasız fantastika” kimi xarakterizə edir. O, bu əsərində varlığı elm adamları tərəfindən hələ də s?buta yetirilməyən, sadəcə mif olaraq bilinən “Cəhənnəm” məfhumuna yazı?ı ustalığı ilə yanaşır və o, ?z qəhrəmanlarını Kosmosa səyahət etdirir. Bu əsərdə OdƏrlərin əsrlərlə yaşayan irsindən, onların qoruyub-saxladığı sistemdən də s?z a?ılır.

Harvard Universitetinin simvolistika ?zrə professoru Robert Lenqdon oyanarkən başından yara aldığını və son g?nlərdə nə baş verdiyini xatırlamadığını g?r?r. O, sonuncu dəfə Harvard Universitetində olduğunu xatırlasa da, tezliklə Florensiyada olduğunu anlayır. Ona xidmət edən həkimlərdən biri olan Sienna Bruks bildirir ki, professor xəstəxanaya gətirilərkən huşu ?z?ndə olmayıb və başından g?llə yarası almış olub. Bu zaman Roberti təqib edən qadın qatil Vayenta xəstəxanaya girərək onu ?ld?rməyə cəhd edir, lakin, həkim Sienna Bruksun k?məkliyi ilə Robert Lenqdon xəstəxanadan qa?a bilir. Siennanın xəstəxanada baş verənləri s?yləməsindən sonra Robert pencəyinin gizli cibində ?zərində biotəhl?kə işarəsi olan naməlum silindr tapır və ABŞ konsulluğuna zəng etmək qərarına gəlir. Konsulluqdan bildirirlər ki, onlar professoru axtarırlar və yerini bildirməsini xahiş edirlər. Robert yerləşdiyi Siennanın evinin ?nvanını s?yləyir və qısa zaman sonra silahlı Vayentanın həmin əraziyə gəldiyini g?r?r və qərara gəlir ki, konsulluq onun ?l?m?n? istəyir. Robert qərara gəlir ki, silindri a?sın və həmin əşyanın i?indən ki?ik bir projektor tapır. Projektoru yandırdıqda divarda Boti?ellinin “Cəhənnəmin xəritəsi” canlanır. Təsvirin aşağısında yazılıb: “Həqiqəti yalnız ?l?m?n g?zlərindən g?rmək m?mk?nd?r.” Bu zaman silahlı əsgərlər Siennanın evi yerləşən binaya doluşurlar və Sienna ilə Robert təcili evi tərk edirlər…

Həyatı daim keşməkeşli ke?ib. Dəfələrlə ?l?m?n bir addımlığından qayıdıb. Ən m?əmmalı işlərin ?hdəsindən layiqincə gəlib. Həmişə ?z?n? peşəkar prokuror sayıb. Cinayətlərin ?st?n? a?maq onun ???n iki vur iki imiş. Ta ki, "soyuq cəhənnəm" lə tanış olana qədər. "Soyuq cəhənnəm" he? bir həyat əlamətinin sezilmədiyi, arzuların, xəyalların pu? olduğu, ne?ə-ne?ə talelərin yarım?ıq qaldığı, cəmisi 70-80 nəfər sakini olan bir yerdir. Həmin insanları he? vaxt he? kim ziyarət etmir, hər birinin ?l?m tarixi var, hər birinin qəbri onlar bura məcburi yerləşdirildiyi g?n qazılıb. Buranın sakinləri xoşbəxtliyin, sevincin nə olduğunu bilmir, onların v?cudunu yalnız bir hiss b?r?y?b: ağrı. Bu sakinlər cəmiyyətdən təcrid olunublar, hər biri "edam" g?n?n? g?zləyir. Və bir g?n sakinlərdən birinin intiharı ilə başlayan ?l?m hadisəsinin ardınca silsilə qətllər t?rədilir. "Soyuq cəhənnəm" də baş vermiş bu intiharın orada yaşanılan ağrılarla bir əlaqəsi varmı? Qatil hər addımında meydan oxuyur. Q?rurlu prokuror Loğman Əliyev bu ?ətin cinayət hadisəsinin ?st?n? a?a biləcəkmi? Axtarış zamanı daha b?y?k ?ətinliklə qarşılaşan prokuror qanuna tabe olacaq, yoxsa vicdanının səsinə qulaq verəcək?

“ Cəhənnəmə gedən yol” adlı kitabını Dərya Qılıc klassik roman ?slubundan istifadə etməklə qəlımə alıb ,həbsxana m?vzusuna m?raciət etmişdir. M?əllif bu yolun cəhənnəm yolu olduğunu sadə, aydın dillə oxucusuna catdırmışdı. Əsərin qəhrəmanı olan Adiı adlı gənc əslındə ağıllı , dəyanətli, ismətıi oğlandır. Lakin tam təəssad?f nəticəsində həbsxana divarları arasına d?şən Adil ?ox a?ına?aqlı duruma d?şsə də, cəsarəti d?z?m? və ağlının sayəsində həmin ?irkabdan ?amura bulanmadan ?ıxa bilir. Hadisə Sovetlər birliyinin d?vr?nə təsad?f etsə də m?asir d?vr?m?z ???n ?ox aktualdır.

Filologiya ?zrə fəlsəfə doktoru, dosent Şəmil Sadiqin bu monoqrafiyası giriş və iki fəsildən ibarətdir. “İsa Muğanna yaradıcılığı “İdeal” işığında” adlı bu tədqiqat işində yazı?ı, ssenarist və kinoredaktor, “Nəsimi” m?kafatının ilk laureatı İsa Mustafa oğlu H?seynov (Muğanna) yaradıcılığının ikinci mərhələsinə aid əsərlər tədqiqata cəlb edilmişdir. Bu Monoqrafiya b?y?k sənətkar haqqında ilk irihəcmli elmi əsərdir. Yazı?ının “İdeal” romanından sonra yazdığı "Cəhənnəm", "İlan dərəsi", “Gur?n”, “Qırx kisə qızıl”, “Qəbiristan”, “İsahəq, Musahəq”, “T?rfə”, “Mənim məhəbbətim” kimi bədii əsərlər tədqiqata cəlb edilmiş, H?seyn Cavid, Kamal Abdulla, Zəlimxan Yaqub kimi yazarların əsərlərinin ideoloji fikri ilə İsa Muğanna yaradıcılığı arasında paralellər təhlil edilmişdir.

Roman XIV əsrin sonlarındakı Azərbaycanı əks etdirir. Əsərdə Teymurun y?r?şləri ərəfəsində Azərbaycandakı m?vcud ictimai-siyasi şəraitdən, xalqın azadlıq m?barizəsindən bəhs olunur və Nəsiminin bu m?barizədəki rolu işıqlandırılır. Eyni zamanda Teymurla Nəsimi və Nəsimi ilə xalq arasındakı maraqlı məqamlara aydınlıq gətirilib. D?vr?n b?t?n bu hadisələri İsa Muğanna tərəfindən ?z?nəməxsus şəkildə əks olunub. M?əllif bildirib: “Yaxın və uzaq ke?mişimizdən tarixi hadisələr, bədii s?jetlər i?ində verilmiş SafAğ həqiqətlərinin qavranılmasınıasanlaşdırmaq məqsədilə mən əsərlərin hamısını yenidən işlədim”. İ.Muğannanın s?zlərinə g?rə, oxucu altılığa daxil edilmiş bu əsərləri yalnız g?stərdiyim ardıcıllıqla oxumalıdır ki, fayda versin: “İdeal”, “Məşhər” (“Ənşər-mən şər”), “Qəbiristan”, “Gur?n”, “İsahəq, Musahəq”, “Cəhənnəm”.

Roman XIV əsrin sonlarındakı Azərbaycanı əks etdirir. Əsərdə Teymurun y?r?şləri ərəfəsində Azərbaycandakı m?vcud ictimai-siyasi şəraitdən, xalqın azadlıq m?barizəsindən bəhs olunur və Nəsiminin bu m?barizədəki rolu işıqlandırılır. Eyni zamanda Teymurla Nəsimi və Nəsimi ilə xalq arasındakı maraqlı məqamlara aydınlıq gətirilib. D?vr?n b?t?n bu hadisələri İsa Muğanna tərəfindən ?z?nəməxsus şəkildə əks olunub. M?əllif bildirib: “Yaxın və uzaq ke?mişimizdən tarixi hadisələr, bədii s?jetlər i?ində verilmiş SafAğ həqiqətlərinin qavranılmasınıasanlaşdırmaq məqsədilə mən əsərlərin hamısını yenidən işlədim”. İ.Muğannanın s?zlərinə g?rə, oxucu altılığa daxil edilmiş bu əsərləri yalnız g?stərdiyim ardıcıllıqla oxumalıdır ki, fayda versin: “İdeal”, “Məşhər” (“Ənşər-mən şər”), “Qəbiristan”, “Gur?n”, “İsahəq, Musahəq”, “Cəhənnəm”.

Ara verməyən İrlandiya yağışlarının məcrasından ?ıxardığı dağ ?ayı bu dəfə sahilə fərqli bir şey atıb – dəhşətli işgəncələrdən tanınmaz hala d?şm?ş gənc qadın cəsədi. Və bu, məşhur “Titanik” gəmisinin son dayanacağı olmuş balaca liman şəhərinin h?zurunu pozan artıq altıncı bənzər qətl hadisəsidir. Cani z?vql? bir oyun oynayır: oxşar zahiri g?zəlliyə malik olan qadınları b?y?k səylə se?ir, ağlasığmaz işgəncələr verdikdən sonra ayda birini ən dəhşətli ?sulla qətlə yetirir. B?t?n cəsədlərdə ?z imzasını qoymağı, hətta ara-sıra həyat fəlsəfəsi ilə bağlı nəsihət məktubları yazmağı da unutmur. Caninin tapılması ???n paytaxt Dublindən Korka g?ndərilmiş canlı əfsanə m?stəntiq Şon Onilin qarşısında ?ətin sual dayanır: silsilə qatil kimdir? İllər ?ncə yoxa ?ıxmış kriminal avtoritet, hər g?n ?zləşdiyi insanların arasında maskalanmış psixopat, yoxsa qaranlıq d?nyadan təşrif buyurmuş qorxunc cəhənnəm əcinnəsinin ?z?? B?t?n nəzərlər fokus?unun şlyapadan dovşan ?ıxaran sağ əlinə zilləndiyi zaman m?stəntiq diqqətdən kənarda qalan sol əli izləyə biləcəkmi?

…“Gecənin z?lmətində ?rəyimi yeyə-yeyə, ke?i kimi qəmbər daşların ?st?ylə tullanıb Samur ?ayını ke?əndə, olmayan ağlıma qayıtmaq d?şm?şd? ha, gərək onda d?nəydim. Cəhənnəm olaydı hər şey, atamın ?əkdiyi xərc də, onun oğul sevgisi də!.. Qayıdıb gedərdim, tutub lap ?n cəbhəyə aparaydılar, nolsun əlimə silah almamışam, ?yrənərdim, guya k?n?ll?lərin hamısı hərbi?iydi?.. Yoxsa, halallıca yurdundan, rahat ev-eşiyindən tanımadığın, bilmədiyin yerə g?ndər ki, nə ola ola? Mən maymaq, bir kəlmə demədim ki, ay ata, məni bir oddan ?ıxarıb başqa oda niyə atırsan? Kimin var orda, kimimiz var? Qardaşın, dostun, kimin?… Axı m?haribəyə gedənlərin hamısı ?lm?r, həm də ?ld?r?r?.. Lap ?ləcəydim, qoy ?ləydim, minaya d?şəydim, lap it kimi gəbərib murdar olaydım! Guya d?nya nəsə itirəcəkdi? Sən də, anam da uzağı bir il ağlayıb-sıtqayıb sonra kiriyəcəkdiz. O qədər oğlu ?lən atalar, analar var ki!.. Nə bilmək olardı, bəlkə mənim alın yazım h?nər g?stərmək, şəhid olmaq idi?! Kim qəhrəman doğulur ki? “Mənim əsgər balam, kişi balam!” deyərdin uşaqlıqda, noldu?! Qoymadın kişi kimi yaşayıb, kişi kimi ?lməyə. Qıymadın…"