G?n var əsrə bərabər

Zəmanəmizin g?rkəmli qırğız yazı?ısı ?ingiz Aytmatovun yaradıcılığı dərin milli x?susiyyətlərə malik olduğu kimi, həm də ?mumbəşəri mahiyyət və məzmun ifadə edir. Onun d?nya ədəbiyyatında b?y?k hadisə sayılan əsərləri realizmin t?kənməz bədii və idraki g?c?n? n?mayiş etdirir. ?ingiz Aytmatov ???n ədəbiyyatda bir “b?y?k m?vzu” – insan m?vzusu var. ?ingiz Aytmatovun “G?n var əsrə bərabər” romanının baş qəhrəmanı Yedigey də bu b?y?k m?vzunun bir par?asıdır, vicdanlı, yorulmaq bilməyən zəhmətkeş, ?z y?ksək mənəvi borcuna sadiq bir insandır. M?əllif qəhrəmanın taleyini m?asir d?vr?n bir sıra problemləri və b?t?n bəşəriyyətin sabahkı g?n? ilə m?qayisə edib, d?nyada əmin-amanlığın, xeyirxahlığın və humanizmin təntənəsini ən b?y?k qələbə kimi səciyyələndirir. El-obada Boranlı Yedigey kimi tanınan Yedigey Cangəldin s?z?n əsl mənasında zəhmət adamıdır. Yedigey, d?nyanın y?k?n? ?iynində saxlayan adamlardandır. O, ?z d?vr?n?n adamıdır, ?z d?vr?nə qırılmaz tellərlə bağlıdır. Onun qiyməti də məhz elə bundadır ki, ?z d?vr?n?n oğludur. Əsərdə zəngin həyat bircə g?n ərzində baş vermiş hadisənin işığında g?stərilir. Ədəbiyyatın geniş, planetar miqyasda d?ş?nməli olduğunu nəsrinin əsas yaradıcılıq prinsipinə ?evirən ?ingiz Aytmatovun bu romanda təsvir etdiyi manqurt m?vzusu tarixi yaddaşa m?nasibətlə əlaqəlidir. Manqurt yaddaşsızlığın obrazı və rəmzidir. ?ingiz Aytmatov romanda qarşıya qoyulan problemlərə bu ke?miş cəbhə?i, hazırda dəmiryol fəhləsi olan şəxsin taleyinin prizmasından baxmağa, bu problemləri onun anlayışı, onun g?z? ilə həll etməyə ?alışmışdır. Yazı?ı bu əsərdə, əvvəllər olduğu kimi, yenə də həyatın, yaşayış tərzinin təcr?bəsi kimi qiymətləndirilən ke?miş nəsillərdən bir miras qalmış miflərə, əfsanələrə isnad etmişdir.

Tanınmış Azərbaycan yazı?ısı Salam Qədirzadənin “Kəndimizdə bir g?zəl var” romanı sovet d?nəmində belə gənclərin ən ?ox oxuduğu, əldən-ələ ?t?r?lən bir ne?ə populyar əsərdən biri olub və ?zərindən illər ke?sə də, yenə də maraqla qarşılanır. Hələ doğum evində ikən səhv salınmış Leylanın başına gələnlər, onun bu sirrdən xəbər tutacağının qorxusu ilə yaşayan ata-ananın həyəcanı, Leyla və G?ydəniz arasındakı məhəbbət, bu eşq uğrunda etdikləri fədakarlıqlar əsərin əsas m?vzusudur. Bu roman ?z maraqlı s?jet xətti və səmimi təsviri ilə oxucunun diqqətini ?əkəcəkdir.

En este libro van a encontrar meditaciones relacionadas con esos especiales sentimientos de amor, desamor, felicidad, frustraciones y tantas otras emociones que son propias y exclusivas, y que se vivencian de un modo diferente en el mundo de las f?minas. Mostrando la salida en el plano espiritual, sin olvidarnos de hacer part?cipes a los representantes del g?nero masculino.

Ger?ek olaylardan temel alınarak yazılan eserde Tan’ın kurgusal kimliği ?n plana ?ıkıyor. Onun pek ?ok eserinde g?rd?ğ?m?z tarih? kaynak kullanımına bu romanında da rastlıyoruz. O, Hammer’ın Osmanlı Tarihi’nden aldığı bilgileri dipnotlarla okurlarına sunuyor. Bu eserde, Osmanlı'nın 14. y?zyılda Bizans tarafından nasıl g?r?ld?ğ?n?, Orhan Gazi devrini, devletleşme s?recinde olan beyliğin fetih ruhunu ve alperenlerini T?rk?? bir s?ylem geliştirerek anlatıyor. Aydos Kalesi’nin zaptı i?in uğraşan Orhan Gazi ve silah arkadaşları; Konur Alp, Ak?a Koca ve Abdurrahman’ın Samandıra h?kimi ile m?cadelesine, Bizans’ın kimliklerine sirayet etmiş entrikalarına ve Aydos h?kiminin kızı Teofano’nun yardımlarına şahitlik edeceksiniz… Abdallar da… dedi. Alplar gibidir. Doğru g?r?r, doğru duyar ve doğru s?ylerler. Y?reklerine ne toz konar ne kir bulaşır. İşte Duğlu Kardeş de b?yle. Hak ?n?nde irkilmez, ?ekinmez, d?ş?nmez, hemen boyun kırar. T?rk okuyucusu tarafından pek bilinmeyen M. Turhan Tan, tarih? roman geleneğimizin en ?nemli isimlerinden biridir. Bir?ok ?nemli memuriyetlerde bulunduktan sonra Sivas mebusluğu da yapmış ve 1922 yılından itibaren kendini tamamıyla yazı hayatına adamıştır. En ?nemli eserlerini ise tarih? romancılık alanında vermiştir. Bazı eserleri Almanca, İngilizce ve Yunanca gibi dillere ?evrilen, tarih? ger?eklikleri berrak ve s?r?kleyici bir ?slupla aktaran Tan, T?rk tarihinin zengin mirasını eserlerine ustalıkla taşımış ve okuyucusuna tarih? romanları keyifle okutan bir yazar olarak T?rk edebiyatındaki yerini almıştır. Turhan Tan’ın ?l?m?nden sonra unutulan ve T?rk yazın hayatından ?ekilen eserleri, T?rk okuyucusunun ?zellikle son zamanlarda ilgisini ?eken ve neredeyse g?ncelleşen konulara değinip ele aldığı d?nemlere ışık tutmakta, g?n?m?zdeki kimi tartışmalara cevaplar getirmektedir.

Əsər XIX əsr ədəbi fikir ideologiyasının ?nc?llərindən biri olan şair Seyid Əzim Şirvanidən bəhs edir. Əsərin adı da S.Ə.Şirvaninin “M?vti-cismani ilə sanma mənim ?lməyimi, Seyyida, ?lmərəm aləmdə səsim var mənim” məqtəli qəzəlindən g?t?r?lm?şd?r. Romanda şairin həyatı ilə bərabər XIX əsr Azərbaycan xalqının həyatı, etnoqrafiyası g?z ?n?nə gətirilir. “”Aləmdə səsim var mənim” romanında Əzizə Cəfərzadə, yaradıcılığına və şəxsiyyətinə h?rmət bəslədiyi Seyid Əzim Şirvaninin obrazını yaratmağı qarşısına məqsəd qoysa da, yazı?ı bununla kifayətlənməmiş, b?t?vl?kdə XIX y?zil Şirvan tarixini, daha doğrusu, Şamaxı m?hitini ictimai-siyasi və ədəbi-mədəni hadisələrin canlı mənzərəsi fonunda və etnoqrafik yaddaşın işığında işləmişdir.

Kitabda t?rk satirik ədəbiyyatının ustad yazı?ısı Əziz Nesinin yaradıcılığının m?xtəlif vaxtlarında yazdığı iyirmidən ?ox hekayəsi və d?rdhissəli “Bir tuluat?ının xatirələri” yer alıb. D?vr?n?n problemlərini ciddi şəkildə işıqlandıran bu hekayələr sırasına “Damda dəli var”, “Avtomobil d?y?ş?”, “Zarafatcıl adamlar”, “Alın təri”, “Qaz sobası”, “Bizim binanın sahibi”, “Şaxta baba həbs edildi”, “Əsəbi adam” və başqaları aiddir.

Ahmet Mithat Efendi, G?n?ll? romanında M?sl?man Osmanlı genci olan Recep K?so’nun, Hristiyan kızı Filomene’e olan aşkını anlatıyor. Bu aşka Filomene’in babası din farkı ve kızının onun tek v?risi olması nedeniyle engel oluyor. Uzun m?ddet kızını saklayan Sonkur Yankos, yaptıklarına rağmen kızının Recep’ten hamile olduğunu bilmez bir h?lde beyhude bir engele kalkıştığının farkında değildir. Yıllar boyu ayrı kaldıklarında Recep K?so o d?nem Osmanlı ve Yunan arasından ger?ekleşen savaşa g?n?ll? asker olarak katılır. İstila edilen k?ylerden birinde eski aşkı ve oğlunun annesi olan Filomene ile yeniden bir araya gelir. ?ok ?nceden ger?ekleşmesi gereken izdiva? ve mutlu son burada ger?ekleşecek midir? İnsan kısmı bazı cihetlerden koyuna pek benzer. S?r?deki koyunların yalnız birisi bir tarafa tevecc?h ettiği h?lde diğer birka?ının ona uyması ve nihayet hepsinin o yola d?z?lmesi bu m?barek hayvanın tabiatında yerleştiği gibi bu istidat bir hayli derecelere kadar insanda da vardır. Aşk olsun demeli o adama ki irfan ve hikmetiyle medeniyet ve insaniyet ?leminde seyir ve seferi selamet cihetine m?teveccih olur. Bu yolda kendi t?r?ne edeceği hizmet ne b?y?k ve g?zel bir hizmettir.