Azərbaycan el ədəbiyyatının ən maraqlı və rəngarəng m?vzularla zəngin janrlarından biri dastanlardır. Dastanlarımızda millətin mənliyi, bənzərsizliyi, fəlsəfi və əxlaqi baxışları, d?nya g?r?ş? və d?nya duyumu əksini tapır, davranışın ən incə psixoloji ?alarları a?ılır, torpağın ətri və rəngləri, dağların əzəməti, meşələrin, ?ayların, bulaqların sərinliyi, ??llərin, d?zlərin genişliyi canlandırır. Bu dastanlarda xalqın duyğu və d?ş?ncələri, istək və arzuları b?t?n əlvan y?nləriylə tərənn?m olunur. Genişyayılan bu xalq dastanlarımızda elin həyat və m?barizəsi tarixindən, ke?mişin şirin və acı təcr?bələrindən əldə olunmuş fikir və arzuları əksini tapır. Həmin fikirlərin daşıyıcıları olan dastan qəhrəmanları bir fərd olmaqdan ?ıxıb yurdun qəhrəmanlığı, g?c?, zəkası və insaniyyət timsalına ?evrilirlər. Azərbaycan xalq dastanları i?ərisində elələri var ki, qəhrəmanlıqla məhəbbətin birləşdirilməsi, uzlaşdırılması yolu ilə yaradılmışdır. “Əsli və Kərəm”, “Abbas və G?lgəz”, “Şah İsmayıl”, “Aşıq Qərib” və s. dastanlar bu qəbildəndir. Qədim ənənəyə uyğun olaraq həkimanə-ustadnamələrlə başlayıb, duvaqqapmalarla bitən bu dastanların qəhrəmanları sevməyi bacardıqları kimi qılınc, qalxanla vuruşmağı da bacarırlar. Bununla belə hər nə qədər igid, qəhrəman olsalar da onlar əsasən ?z sevgiləri – butaları uğrunda ?arpışırlar. Ona g?rə də həmin dastanlar bir n?v qəhrəmanlıq dastanları ilə məhəbbət dastanlarının h?dudunda dayanır, onların birindən digərinə ke?id mərhələsi təsiri bağışlayır. Bu kitabda «„Şəhri və Mehri“», «„Mahmud və Ağcaquş“», «„Yaxşı və Aşıq“», «„H?seyn və Reyhan dastanı“», «„Yəhya bəy və Dostu xanım“», «„Əsli Kərəm“», «„Qurbani“», ""Valeh Zərnigar "" dastanları yer almışdır.
