T?rk Devletinin Tek?m?l?

"Kut kelimesinin, Anadolu’da h?l? “ruh” manasında kullanıldığı vardır. Mesela kut kurdu denilir. Kut kelimesi hem isim hem sıfat gibi kullanılır. Kut Dağ, Kutlu Maral kelimelerinde, sıfat gibi istimal edilmiştir. Hokand, Kut Kent demektir. Kotasın kut uz demek olduğunu evvelce g?rm?şt?k. Bazen, kutun hangi ilahın kutsiyeti olduğu da g?sterilir. Oğuz dininde g?receğimiz ve?hile, hakana Tanrı Kutu yahut İdi Kut denilir. Demek ki hakandaki kutsiyet ve velayet-i amme, ona ilahi bir hak olarak, Tanrı tarafından verilmiştir. Şamanda tecelli eden kendi İye Kila’sının yahut amagatının kuvvetidir. Eski T?rklerde b?t?n hakan s?laleleri, neseplerini bir ilaha yahut toteme kadar ?ıkarırlardı. Sebebi, bu ilaha yahut toteme ait olan kuta v?ris olmaktır." Toplumsal sorunları a?ıklamak ve bu sorunlara ??z?mler getirmek iddiasıyla Batı’da gelişen bir bilim olarak sosyolojiye, o d?nem t?rl? sorunlarla karşı karşıya kalan Osmanlı Devleti i?erisindeki problemlere ??z?m arayışı i?inde olan aydınların rağbet g?stermesi ka?ınılmaz bir durumdu. Bu aydınların başında gelen Ziya G?kalp, T?rkiye’de sosyolojiyi -o zamanki adıyla i?timaiyat- kurmuş, Comte-Durkheim ?izgisinde kalarak pozitivist sosyolojinin temsilcisi olmuş bir m?tefekkir idi. G?kalp, bu ??z?m arayışı i?inde, T?rk toplumunun kendine ?zg? ahlaki ve k?lt?rel değerleriyle, Batı’dan aldığı bazı değerleri kaynaştırarak bir senteze ulaşma ?abasına girdi. D?ş?ncesinin temelinde, “T?rkleşmek, İslamlaşmak, muasırlaşmak” gayesi yatıyordu. G?kalp, bu gaye uğruna konferanslar vermiş, değişik edeb? t?rlerde eserler kaleme almış, farklı gazetelerde bir?ok konuda makaleler yazmış, ilm? araştırmalar yapmış, T?rkiye’de bilimin gelişmesi i?in b?y?k bir gayret sarf etmiştir. Mill? edebiyatın kurulması ve gelişmesinde de ?nemli bir rol oynayan, siyasi ve toplumsal konularda sayısız makale kaleme alan, bir d?nem Diyarbakır milletvekilliği yapmış Ziya G?kalp’ın sosyoloji anlayışı, T?rkiye’de 1940’lara kadar, neredeyse tek egemen sosyoloji ekol? olmuştu. G?kalp benimsediği sosyoloji anlayışı ile T?rk tarihi, mill? edebiyat, şiir, roman, bilim, felsefe, i?timai hayat, toplumsal yapının bilimsel y?ntemlerle incelenmesi, iş b?l?m? gibi konulara eğilmiş ve g?r?şleri ile T?rk sosyal biliminde ve edebiyatında bug?nlere kadar etkisini g?stermiştir.

Bazı eserler vardır, hem yazarı hem de eserin kendisi o kadar ?nemlidir ki unutulmaya y?z tutmuş olmasına anlam veremezsiniz… Heyecanla, biraz da telaşla bir an ?nce okurla buluşsun istersiniz… T?rk Tarihi ve Necib ?sım Yazıksız, işte tam da bu tarife denk d?ş?yor… Peki kimdir Necib ?sım? “T?rk?? Necib”, “Vav’lı T?rk” olarak tanınıyor en ?ok. Mill? şuuru en zor zamanlarda uyandıranların başında geliyor. Mustafa Kemal’in, Harp Okulunda Fransızca ?ğretmeni de olmuş. Milletvekili, asker, tarih?i, ?ğretmen, yazar, dil bilimci… Ama her şeyden ?nemlisi T?rk??l?k denince ilk akla gelenlerden… Hayatı da en az eserleri kadar ilgiyi hak eden b?y?k bir bilim adamı… "T?rk Tarihi", yazıldığı d?nemde b?y?k yankı uyandırırken Necib ?sım da saygı ve takdirle karşılanmaktan geri kalmıyor. Yusuf Ak?ura’nın “Osmanlılar ve belki b?t?n T?rkler i?inde ilk B?t?n T?rk Tarihi yazarı olmak şerefi Necib ?sım Bey’indir.” s?z? de malumun ilamı gibi ?deta… "T?rk Tarihi", Leon Cahun’un Asya Tarihine Medhal/Giriş adlı eseri esas alınarak yazılmakla birlikte, Doğu kaynakları ve T?rk k?lt?r tarihindeki temel kitaplar da yazar tarafından okunarak bunlardan pek ?ok eklemeler de kitaba d?hil edilmiştir. “Karşılaştırmalı bir tarih ?alışması” olarak nitelendirmek, T?rk Tarihi i?in en doğru tanımlama olacaktır. "Ufkumuzu kaybettik… Kızılelma’mız vardı Ceddimiz doludizgin bir hedefe koşardı ?leme nizam veren millet! Halife h?nı Azametiyle tir tir titretirdi cih?nı Birbirine d?şermiş ufku kaybolan millet Her darbede k???l?r… Olur ?hiri zillet"

İlk?ğretimde 100 Temel Eser ?in bir başka olumlu y?n? de; aynı eserleri okumuş, o eserlerdeki dil varlığı ile duygu ve d?ş?nce zenginliğini fark etmiş bireylerin oluşturacağı bir toplumun daha hoşg?r?l?, daha paylaşımcı olmasını sağlamasıdır.

K?lt?r?m?z?n kuşaktan kuşağa aktarımında pek ?ok ara? vardır. Ş?phesiz ki masallar da bu ara?ların en başında gelir. ?ocukluk ve gen?lik ?ağlarında okunan bu metinler, gen? okurların hem hayal d?nyasının hem de kelime dağarcığının gelişmesinde katkıda bulunacaktır. T?rk k?lt?r?n?n k?kl? birikimlerinden g?n?m?z sayfalarına ulaşan masallarda birbirinden farklı d?nyalara yolculuk edecek, o d?nyalardaki mek?nların ve karakterlerin birer misafiri olacaksınız. T?rk masallarının en g?zel se?me metinlerinden oluşan bu eser Emir Nur, Altın Per?emli İkizler, Keloğlan, Yedi Başlı Dev, Melik Aslan ve Talih Baba gibi yıllardan beri severek okunan bir?ok masalı i?eriyor.

T?rk sadece asker? g?c?yle topraklar fetheden bir fatih midir yoksa bu g?c?n yanında ince zek?sını da ustalıkla kullanarak kaleler zapt eden, krallar avlayan bir cihangir midir? Tarih bize g?steriyor ki T?rk’?n asker? kabiliyetinin yanında incelikli bir zek?sı da vardır. T?rk bu incelikli zek?sını en ?ok da Anadolu topraklarına girdiğinden bu yana s?rekli batıya ilerleyerek ve en sonunda Rumeli’ye akınlar d?zenleyerek g?stermiştir. T?rk’?n bu ilerleyişinde nice akıl dolu fetihler olmuş, nice krallar avlanmış, kan d?kmeden nice kaleler zapt edilmiştir. ?? b?l?mden oluşan “Krallar Avlayan T?rk” eserinde T?rk’?n bu incelikli zek?sına şahit olacaksınız. T?rk okuyucusu tarafından pek bilinmeyen M. Turhan Tan, tarih? roman geleneğimizin en ?nemli isimlerinden biridir. Bir?ok ?nemli memuriyetlerde bulunduktan sonra Sivas mebusluğu da yapmış ve 1922 yılından itibaren kendini tamamıyla yazı hayatına adamıştır. En ?nemli eserlerini ise tarih? romancılık alanında vermiştir. Bazı eserleri Almanca, İngilizce ve Yunanca gibi dillere ?evrilen, tarih? ger?eklikleri berrak ve s?r?kleyici bir ?slupla aktaran Tan, T?rk tarihinin zengin mirasını eserlerine ustalıkla taşımış ve okuyucusuna tarih? romanları keyifle okutan bir yazar olarak T?rk edebiyatındaki yerini almıştır. Turhan Tan’ın ?l?m?nden sonra unutulan ve T?rk yazın hayatından ?ekilen eserleri, T?rk okuyucusunun ?zellikle son zamanlarda ilgisini ?eken ve neredeyse g?ncelleşen konulara değinip ele aldığı d?nemlere ışık tutmakta, g?n?m?zdeki kimi tartışmalara cevaplar getirmektedir.

Kitabda m?əllifin “Qəlbin fəryadı” və “Qana qan qarışdı” kitablarında olan şeirlərdən se?mələr və yeni şeirləri ?z əksini tapmışdır. İctimai m?vzulu şeirlərə ?st?nl?k verilsə də, sevgi və satirik m?vzu da şeirlər kitabını rəngarəng edir.

T?rk?enin, ilk okuma ve yazma ?ağındaki T?rk ?ocuklarına ?ğretimi konusu, Tanzimat D?nemi’nde daha yaygın olarak ?rg?n eğitimin i?inde yer almaya başlamıştır. Bu tarih? s?re? g?z ?n?nde bulundurulduğunda; Kayserili Kaimmakam Doktor Mehmed R?şd? Bey’in H. 1274 (M. 1858) tarihinde basılan “Nuhbet?’l-Etf?l” isimli kitabı, ?ocuklar i?in T?rk?e ilk okuma yazma ?ğretimi a?ısından ?nemli bir ?alışmadır. Bu eser, ilk T?rk?e alfabe kitabıdır. “?ocuklar i?in en iyi se?meler” anlamına gelen “Nuhbet?’l-Etf?l” ?zerinde ?alışma yapmamızın ?ncelikli sebebi ise bu eseri yeni baştan ilgililerin ve meraklılarının dikkatine sunmaktır.

Tanzimat D?nemi yazarlarından olan Ahmet Mithat Efendi, ?l?m?ne dek iki y?zden fazla eser yayımlamıştır. Eserlerinde akla gelebilecek her t?rl? konuya değinen Ahmet Mithat, ?zellikle Avrupa’nın bilim ve sanayideki gelişmişliğini methederken, Osmanlı toplumunun ahlaki değerlerini koruması gerektiğini vurgulamıştır. “Paris’te Bir T?rk”, eserlerinde g?ze ?arpan bu gibi unsurların yoğun bir şekilde işlendiği romanların başında gelir. Romanın başkahramanı Nasuh’un ağzından giyimden evliliğe, medeniyetten geri kalmışlığa, krallıktan cumhuriyete, Doğu k?lt?r?nden Batı k?lt?r?ne kadar her şey tartışılır ve bu tartışmaların sonucunda bir fikir birliğine varılarak okuyucuya sunulur. Nasuh’un seyahatinde, -onun Paris’teki gezintileri, farklı milletlerden tanıştığı insanlarla sohbetleri, kadınlarla olan ilişkileri boyunca- bu gibi konular Ahmet Mithat’ın sade diliyle tafsilatıyla ele alınır. "Zira tanışmanın hasıl olması yani iki komşunun birbiriyle merhabalaşması i?in ya daireleri kapısından girer veya ?ıkar iken veyahut merdiven ?zerinde tesad?fle boyun eğmekten başlaması lazım gelir. Nasuh bu meseleyi bilir idiyse de tanışma peydası i?in ayların ge?mesine katlanamadığı ve bir haneye yabancı girer gibi girip ?ıkmayı dahi sevmediği cihetle, daha gelişinin ertesi g?n? komşularının birer birer kapısını ?alıp girerek ve 'Hanımlar! Efendiler! Kendimi size yeni komşunuz olmak ?zere takdim ederim ve sizi taciz edecek hi?bir h?l ve hareketim vukuya gelmeyeceğini vaatle hakkımda tevecc?h?n?z? rica ederim.' tarzında girişler yaparak derh?l tanışma m?nasebeti bağına muvaffak olmuştu. Moskoflar Nasuh’un bu hareketinden memnun kaldılar. Zira Avrupa’nın en kibar milleti Moskoflar addedilse şayandır. Zira insanoğluna derh?l temay?l ederek ana, baba, kardeş gibi ısınmakta T?rklerden bile ileridirler. Almanlar, Nasuh’un bu laubalice hareketine şaşırmışlardı. ??nk? onlar İngilizler kadar da sıcak değildirler. Hele Fransız ailelerince Nasuh’un bu hareketi yabancılığına yoruldu. Zira Paris’te ya şehvani bir menfaat veyahut nakd? bir fayda icap etmez ise birbirini bilmeyen iki adam arasındaki m?nasebet pek bayağı bir h?lde kalır gider."

Mill? Eğitim Bakanlığınca T?rk ve d?nya edebiyatında 100 Temel Eser`in ?nce orta?ğretimde ardından ilk?ğretimde belirlenmiş olmasını, ?lkemizdeki okuma oranını artırmaya y?nelik bir ?aba olarak g?r?yoruz. Bir başlangı? olarak ilk?ğretimde 100 Temel Eser ?mit vericidir; ilk?ğretim seviyesindeki ?ocuklarımıza bu eserleri okutmayı başarabilirsek, okuyan toplum` olma yolunda ?nemli bir adım atılmış olacaktır.